ظروف چوبی امروزه یکی از پرکاربردترین لوازم منزل محسوب می‌شوند. ظروف چوبی از دوام و ماندگاری بالایی برخوردار هستند و سال‌ها ظاهر خود را حفظ می‌کنند البته کیفیت آن ها هم بسیار اهمیت دارد. لوازم چوبی مدرن و خاص می‌توانند مورداستفاده دکوراسیون منازل قرار بگیرند و جنبه تزئینی و زیبایی داشته باشند. ظروف چوبی دست‌ساز با ظاهری ساده و زیبا جلوه‌ای خاص به سفره و غذا می‌دهند همچنین ظرف‌های پذیرایی چوبی به‌عنوان عنصر زینتی و درعین‌حال کاربردی تأثیر بسزایی روی مهمانان دارند. در فنگ شویی هم به استفاده از لوازم چوبی در منازل اشاره شده است که این لوازم می‌توانند انرژی‌های منفی را دفع کند. در ادامه این مقاله شما را با انواع ظروف چوبی ایرانی و چوب‌های به کار گرفته شده برای ساخت این ظروف و لوازم چوبی منزل آشنا می‌کنیم پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

1- تاریخچه استفاده از چوب در ایران به چه دورانی بر می‌گردد و آیا ظروف چوبی در دوران باستان کاربردی داشته است؟

2- در ساخت ظروف چوبی و لوازم چوبی منزل از چه نوع چوب‌هایی استفاده می‌شود؟

3- خراطی چیست و آیا ظروف چوبی نیز در طی عملیات خراطی ساخته می‌شود؟

4- درصورتی‌که ظروف چوبی منزل دچار ضربه و آسیب شوند راهی برای ترمیم مجدد وجود دارد؟

5- چرا در ساخت ظروف چوبی ایرانی در مرحله پایانی از روغن جلاء استفاده می‌کنند؟

6- به چه علت از روغن بزرک که به روغن جلا هم معروف است در روغن‌کاری ظروف چوبی ایرانی استفاده نمی‌شود؟

7- چرا بهتر است در روغن‌کاری ظروف چوبی ایرانی از روغن گیاهی تولید شده با روش صنعتی استفاده کرد؟

8- در آشپزخانه منازل از چه ظروف چوبی استفاده می‌شود؟

9- برای نگهداری از ظروف چوبی ایرانی از چه روش‌هایی باید استفاده کرد تا دوام و ماندگاری‌شان بیشتر شود؟

10- اکسسوری‌های چوبی شامل چه چیزهایی می‌شود؟

1- تاریخچه استفاده از چوب در ایران به چه دورانی بر می‌گردد و آیا ظروف چوبی در دوران باستان کاربردی داشته است؟

هرچند تاریخچه دقیقی از استفاده لوازم چوبی در ایران به دست نیامده اما باستان‌شناسان ایرانی و بین‌المللی با بررسی آثار به‌جامانده از گذشتگان توانسته‌اند اطلاعاتی در این زمینه به دست آورند که تاریخ آن را تقریبی بیان کرده‌اند.

در زیر به برخی از این اطلاعات به‌دست‌آمده در زمینه استفاده از چوب و لوازم چوبی در ایران را شرح می‌دهیم:

در قبرهای به‌جامانده از دوران باستان در شهر فسا که مربوط به ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌باشد باستان‌شناسان توانسته‌اند یک قطعه چوبی کشف کنند که نشان‌دهنده این می‌باشد ایرانیان در این دوران از چوب برای ساخت لوازم منزل و لوازم تزئینی استفاده می‌کردند لازم به ذکر است که این قطعه از چوب درخت گلخونک ساخته شده بود.

در طی اکتشاف دیگری که در چراغعلی تپه واقع در گیلان رخ داد باستان‌شناسان توانستند یک ماکت گاوآهن چوبی در این منطقه پیدا کنند که مربوط به همین دوران بود و این نشان می‌دهد که در طی این سال‌ها از چوب علاوه بر ظروف چوبی منزل و لوازم تزئینی برای ساخت لوازم کشاورزی نیز استفاده می‌شد.

طبق اطلاعات به‌دست‌آمده توسط باستان‌شناسان نشان‌داده‌شده که در حدود ۴۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ایرانیان از چوب درختان برای ساخت خانه‌های چوبی و تهیه سرپناهی برای خود استفاده می‌کردند.

طبق اکتشافاتی دیگر که در شهر شوش رخ داد باستان‌شناسان متوجه شدند که در حدود ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح ایرانیان ساکن در این مناطق از چوب برای ساخت نردبان و وسایل ساختمانی استفاده می‌کردند.

باستان‌شناسان طبق تحقیقاتی که انجام داده‌اند دریافته‌اند که در دوران هخامنشی استفاده از چوب برای ساخت ابزار جنگی بسیار رواج داشته. نیزه‌های مورداستفاده در جنگ‌های این دوران با استفاده از چوب تهیه شده بود همچنین ارابه‌هایی که برای جنگ راهی می‌کردند در میانه آن برج چوبی قرار داشته که تیراندازان در آن مستقر می‌شدند. در همین دوره علاوه بر ابزارآلات جنگی از چوب در زمینه معماری و ساخت ابزارآلات کشاورزی استفاده می‌شد، گاوآهن چوبی به‌جامانده از دوران هخامنشی یعنی حدوداً ۴۰۰ سال پیش از میلاد مسیح گویای این حقیقت است.

گروهی دیگر از مورخین معتقد که سازه سقف تخت‌جمشید از چوب بوده که در طی آتش‌سوزی به‌کلی از بین رفته که برخی از باستان‌شناسان ادعا داشته‌اند که چوب‌های به‌کاررفته برای ساخت تخت‌جمشید چوب سدر لبنان بوده است.

در طی تمامی این دوران ها آثاری مبنی بر استفاده از چوب در زمینه‌های هنر، صنعت، ساختمان‌سازی و آلات جنگی وجود داشته اما از دوره سلوکیان هیچ‌گونه آثار معتبری در زمینه استفاده مردم از چوب طی این دوره به جا نمانده است و مورخان تاکنون نتوانسته‌اند هیچ آثاری در این زمینه پیدا نمایند.

در دوره اشکانیان از چوب در زمینه ساخت ابزار جنگی و ساختمان‌سازی استفاده می‌شد. با این که ساختمان‌سازی با استفاده از چوب در دوره اشکانیان به‌پای دوره هخامنشی نمی‌رسید، اما باز در معماری‌های خود از چوب استفاده‌هایی داشته‌اند و این را هیچ‌گونه نمی‌شود انکار کرد.

طبق آثار به‌دست‌آمده از دوران ساسانیان از چوب علاوه بر ابزار جنگی در ساختمان‌سازی از کلاف‌های چوبی جهت استحکام بیشتر ساختمان در بین دیوارها استفاده می‌شده است.

پس از ظهور اسلام استفاده از چوب در زمینه معماری پیشرفته‌تر از قبل ادامه یافت هنرمندان توانستند قبل از بکار بردن چوب در زمینه معماری با انجام حکاکی‌هایی بر روی آن جلوهٔ زیبایی در ظاهر ساختمان‌ها ایجاد نمایند. منبر و درهای مساجدی که به دستور ابومسلم خراسانی ساخته شده‌اند به‌درستی گویای این مطالب می‌باشند.

پس از طی این صده‌های طولانی که از چوب عمدتاً در زمینه‌های ساختمان‌سازی و ابزارآلات جنگی و کشاورزی استفاده می‌شده در سال ۱۳۰۹ با تأسیس مدرسه “صنایع قدیمه” توسط استاد حسین طاهرزاده بهزاد ساخت لوازم چوبی تزئینی و ظروف چوبی به‌مرور بین مردم رواج پیدا کرد و تا به امروزه که ایده‌ها و تنوع محصولات چوبی افزایش پیدا کرد به صورتی که با ورود به هر خانه‌ای غالباً چندین وسیله چوبی دیده می‌شود از کالای خواب و مبلمان گرفته تا ظروف غذاخوری و لوازم تزئینی.

2- در ساخت ظروف چوبی و لوازم چوبی منزل از چه نوع چوب‌هایی استفاده می‌شود؟

یکی از نکاتی که در هنگام تهیه ظروف چوبی و تزئینات چوبی باید در نظر گرفته شود جنس چوب است. هر وسیلهٔ چوبی باتوجه‌به کاربردی که دارد به چوب‌هایی با جنس خاص نیاز دارد و با شناخت این چوب‌ها و مواردی که قابلیت کاربرد دارند می‌توانید با دقت و در اختیار داشتن اطلاعات بیشتری کالای موردنیاز خود را تهیه نمایید.

چوب گردو

گردو از دسته درختان پهن برگ است و از نظر سختی در دسته نیمه‌سخت قرار دارد. این چوب از مرغوب‌ترین و بهترین انواع چوب موجود در بازار است. این چوب نیمه‌سنگین است و در مقابل کشش، فشار، خمش و رطوبت مقاومت بسیار بالائی دارد. رنگ قهوه‌ای خاصی که دارد زیبائی منحصربه‌فردی به آن بخشیده و در کنار رنگ زیبا گره‌هایی هم دارد که هنگام برش آن را بسیار خاص جلوه می‌دهد.

موارد کاربرد چوب گردو:

از چوب گردو در کارهای هنری مانند منبت‌کاری، خراطی و کنده‌کاری روی چوب، ساخت مجسمه و انواع دکوری‌های چوبی، ساخت و تولید ابزارآلات موسیقی و در دکوراسیون منزل و معماری کاربرد دارد.

چوب آبنوس

آبنوس نوعی چوب به رنگ تیره متمایل به مشکی با بافت و تراکم بالا است که در آفریقا، ماداگاسکار، هند و ژاپن رشد می‌کند که تیره‌ترین نوع آن در هند رشد می‌کند. این نوع درخت در مناطق استوائی که گرم و مرطوب است چوب بهتری دارد و به همین خاطر است که نوع هندی آن دارای مرغوبیت بیشتری است. این نوع چوب به علت بافت متراکم و چگالی بالائی که دارد وزن زیادی داشته و مانند سایر چوب‌ها بر روی آب شناور نمی‌ماند و در آب فرومی‌رود و نسبت به نفوذ آب و حشرات از جمله موریانه‌ها کاملاً مقاوم است. آبنوس در برابر رطوبت و شرایط جوی کاملاً مقاوم بوده و تغییر ابعاد و شکل در آن رخ نمی‌دهد.

این چوب هنگام صیقلی کردن بسیار صاف و یکدست و براق شده به همین علت برای ساخت مجسمه و وسایل دکوری و زینتی منزل مورداستفاده قرار می‌گیرد. قیمت این نوع چوب از بسیاری از چوب‌های موجود در بازار گران‌تر بوده و باتوجه‌به سختی و مقاومت زیاد آن طبیعتاً تراش دادن آن هم بسیار دشوار است و در نهایت محصول تولیدی از این جنس چوب با قیمت بالائی تولید و عرضه می‌گردد. به همین جهت طرف‌داران خاص خود را دارد و برای همة مردم نمی‌تواند قابل تهیه باشد. به‌خاطر گران بودن و باارزش بودن این چوب از همه قسمت‌های آن حتی شاخه‌های ظریف و ریشه‌هایش هم استفاده می‌کنند و هنرمندان و صنعتگران تمام تلاش خود را می‌کنند که این چوب هیچ دور ریزی نداشته باشد.

چوب آبنوس برای انواع کارهای هنری دستی مانند منبت، معرق، سازسازی سنتی، خاتم‌کاری و ساخت زیورآلات به‌شدت موردپسند و علاقه هنرمندان است. این چوب به علت مرغوبیت فراوان و سختی و مقاومت خوبی که دارد در ساخت کلاویه‌های پیانوهای گران‌قیمت و خاص مورداستفاده قرار می‌گیرد.

چوب آبنوس دارای انواع و رنگ‌های مختلفی بوده که هرکدام متناسب با ویژگی‌های ظاهری آن ها در موارد خاص کاربرد دارند. این چوب به black wood هم معروف است و علت آن رنگ سیاهی است که دارد. آبنوس یک چوب سمی است و می‌تواند باعث ایجاد حساسیت در افراد شود به همین جهت از آن در ساخت ظروف پذیرائی استفاده نمی‌کنند.

این نوع چوب دارای عطر بسیار خوبی است و بسیاری از شرکت‌های تولیدی معتبر در زمینه لوازم آرایشی و عطر از اسانس آن در ساخت محصولات خود استفاده می‌کنند.

چوب بامبو

بر خلاف آبنوس که متأسفانه در شرف انقراض است و علت آن رشد بسیار کم حدود ۸۰ سانتی‌متر در چند صدسال! می‌باشد بامبو گیاهی است که دارای رشد سریع بوده و گزینه بسیار مناسبی برای جایگزینی آن با سایر انواع چوب در ساخت اشیاء می‌باشد. انواع مختلفی از بامبو در همه کشورهای دنیا رشد می‌کند ولی مرغوب‌ترین نوع آن در آسیای شرقی وجود دارد.

ویژگی‌های چوب بامبو

بامبو از نیتروژن تغذیه می‌کند به همین دلیل است که موجب تصفیه و پاک‌سازی هوا هم می‌شود. چوب بامبو دارای استحکام فوق‌العاده زیادی است که در بسیاری موارد می‌توان گفت نسبت به فولاد و بتن هم مقاومت و استحکام بیشتری دارد ولی درعین‌حال بسیار سبک بوده و از ظرافت و انعطاف‌پذیری خوبی هم برخوردار است.

بامبو در برابر نم و رطوبت کاملاً مقاوم است و اصلاً هیچ رطوبتی را جذب نمی‌کند و به همین دلیل از گزند کپک و حشرات در امان است. بامبو اصلاً سمی نبوده و کاملاً پاک و ایمن است و بر خلاف سایر چوب‌ها موریانه و سایر حشرات هم علاقه‌ای به آن ندارند به همین دلیل برای ساخت ظروف آشپزخانه از آن استفاده می‌شود.

چوب‌هایی که در ساخت ظروف چوبی ایرانی استفاده می‌شوند از مرغوب‌ترین انواع می‌باشد و خریداران می‌توانند در هنگام تهیه ظروف چوبی با اطمینان کامل نوع ایرانی آن را انتخاب نمایند.

3- خراطی چیست و آیا ظروف چوبی نیز در طی عملیات خراطی ساخته می‌شود؟

بله، به‌طورکلی به هنر ساخت ظروف و اشیاء تزئینی از جنس چوب با کمک دست و ابزارهای خاص خراطی نام دارد. این هنر از گذشته‌های دور در بسیاری از نقاط کشور که دسترسی به انواع چوب در آن زیاد بوده رواج داشته است. امروزه خراطی به شیوه سنتی آن در شهرهای شمالی کشور همچنان مرسوم است و به‌عنوان صنایع‌دستی و سوغاتی در مغازه‌های صنایع‌دستی به فروش می‌رسند. این ظروف از چوب انواع درختان مانند افرا، توسکا، راش، شمشاد، ممرز، آزاد و انجیلی تهیه و تولید می‌شوند.

ظروف چوبی و وسایل تزئینی چوبی در طی عملیات خراطی چگونه ساخته می‌شوند؟

ظروف چوبی و دیگر لوازم چوبی در عملیات خراطی باید مراحل یکسانی را تا تکمیل شدن طی کنند در ادامه این بحث مراحل ساخت لوازم چوبی در خراطی‌ها را توضیح می‌دهیم.

در خراطی‌ها تولیدکنندگان ابتدا با توجه به کاربرد ظرف چوب مناسب با آن را انتخاب می‌کنند. پس از اینکه نوع چوب مناسب انتخاب شد نوبت به انتخاب ابعاد مناسب برای ساخت شئ می‌رسد. بعد از آنکه چوب در ابعاد مورد نظر برش داده شد آن را به مدت یک الی دو روز در آب می‌خیسانند تا نرم شود سپس قطعه چوب را از مرکز آن به دستگاه خراطی وصل می‌کنند و تراش جداره خارجی ظرف شروع می شود.

چنانچه ظرف توخالی باشد پس از آن که جداره خارجی را شکل دادیم آن را از دستگاه جدا کرده و از سمت دیگر به دستگاه وصل می‌کنیم و داخل آن را خالی می‌کنیم. اگر بخواهیم با قطعه چوبی مجسمه بسازیم دیگر نیازی به استفاده از دستگاه خراطی نیست.

صرفاً لازم است قطعه به خوبی به یک سطح متصل شده تا هنگام کار خیلی جابجا نشود و فقط در صورت لزوم خودمان آن را بچرخانیم و پس از آن با ابزار شروع به تراشیدن و شکل دهی به چوب می‌کنند. در نهایت پس از اینکه حجم مورد نظر آماده شد برای روکش آن از روغن‌های طبیعی برای جلا دادن به آن استفاده می‌کنند.

برای ساخت لوازم چوبی منزل از جمله ظروف چوبی در طی عملیات خراطی به چه ابزار و تجهیزاتی نیاز است؟

پس از آن که شخصی تصمیم بر تاسیس کارگاه خراطی می‌گیرد پیش از شروع به ساخت لوازم چوبی و ظروف چوبی یا وسایل تزئینی لازم است یک سری لوازم و تجهیزات را در اختیار داشته باشد که در مرحله ابتدایی می‌بایست کارگاه مناسبی را برای این فعالیت تهیه نماید.

 کارگاه:

انتخاب کارگاه با سلیقه خود شخص انجام می‌شود ولی در این خصوص باید دقت کرد که در جائی خارج از فضای مسکونی باشد تا سر و صدای ناشی از تراش چوب و کنده کاری روی آن باعث آزار دیگران نشود هم چنین کار خراطی دارای گرد و خاک زیادی است پس بهتر است برای حفظ سلامتی در فضای کارگاه را درست کرد که بازشو به فضای باز داشته باشد. مورد دیگری که در انتخاب کارگاه اهمیت دارد این است که فضای مورد نظر نورگیر باشد تا بتوان بهترین دید را هنگام کار داشت.

دستگاه خراطی:

مهم‌ترین ابزاری که هر هنرمند و یا صنعتگر کارهای چوبی به آن نیاز دارد دستگاه خراطی است که به کمک آن می‌توان تمام کارهای انجام شده بر روی قطعه چوبی را به راحتی انجام داد. این دستگاه همانند یک بازوی نگهداری قطعه عمل می‌کند که این امکان را فراهم می‌کند تا بتوان به راحتی قطعه و شئ مورد نظر را در زوایای مختلف چرخاند و زیباترین و ظریف‌ترین کارها را بر روی آن انجام داد.

دستگاه‌هایی که امروزه از آن در کار خراطی استفاده می‌کنند با استفاده از نیروی برق کار می‌کند و دارای انواع و مدل‌های مختلفی است که متناسب با بودجه و وسع مالی هم چنین نوع کاری که از آن انتظار انجامش را داریم می‌توان یکی از چندین مدل دستگاه موجود در بازار را تهیه کرد. معمولی‌ترین نوع دستگاه خراطی که می‌توان از آن استفاده کرد دستگاه خراطی 30 سانتی متری است که با آن می‌توان یک قطعه 30 سانتی متری را تراش داد و به شکل محصول مورد نظر درآورد.

ابزارهای اصلی:

ابزارهای اصلی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند. ابزارهای لازم برای برش و ابزارهای مناسب برای تراش. اینکه یک قطعه چوبی را بخواهیم به یک شکل خاص مثلاً یک مجسمه یا وسیله دکوری یا یک ظرف در بیاوریم در ابتدا نیاز به ابزاری برای برش چوب داریم پس از اینکه قالب اصلی شکل ایجاد شد آن وقت از ابزار تراش برای انجام کارهای ظریف‌تر و شکل دهی دقیق استفاده می‌کنیم. ابزارهای برش خود به دو دسته پولادها و نون گازها تقسیم می‌شوند و ابزارهای تراش هم به دو دسته اسکنه ها و جدا کننده‌ها تقسیم می‌شوند.

ابزار و لوازم جانبی:

یک سری وسایل دیگر مانند انواع پرگار و سنباده و غیره لازم است در کارگاه داشته باشیم که به آن ها ابزار و لوازم جانبی می‌گویند. ابزار و وسایل کار زیادی در خراطی وجود دارد که می‌توان از آن استفاده کرد ولی آن چه را در این جا نام بردیم جزء ابزار اصلی و لازمه کارگاه است.

4- در صورتی که ظروف چوبی منزل دچار ضربه و آسیب شوند راهی برای ترمیم مجدد وجود دارد؟

ظروف چوبی و سایر اقلام چوبی موجود در منازل در صورت ضربه و نگهداری نامناسب پس از مدتی فرسوده می‌شوند و ظاهر زیبای خود را در اثر پوسته پوسته شدن از دست می‌دهند این آسیب‌ها تا حدودی قابل ترمیم می‌باشند و این کار را هم می‌توانید خود در منزل با ظرافت کامل، صبر وحوصله بسیار بالا انجام دهید و یا این کار را به تعمیرکاران ماهر در زمینه تولید محصولات چوبی واگذار نمایید.

در ادامه این بحث به راهکارهایی که برای تعمیرات لوازم چوبی وجود دارند می‌پردازیم تا در صورت لزوم از مطالب ایده بگیرید و خودتان به راحتی کار تعمیر لوازم چوبی را در منزل، در سریع‌ترین زمان ممکن انجام دهید.

روش‌هایی برای ترمیم ظروف چوبی و لوازم چوبی منزل:

در برخی موارد وسایل چوبی کادویی و یادگاری می‌باشند که در چنین شرایطی اشخاص دوست ندارند این وسایل را تعویض کنند و جایگزینی برای آن انتخاب نمایند در صورتی که آسیب دیدگی جزئی باشد نیازی به دور انداختن وسیله و تعویض دیده نمی‌شود و با استفاده از روش‌های ساده ای می‌توان این آسیب‌ها را ترمیم کرد این روش‌ها شامل: روغن کاری ظروف چوبی- پولیش کردن ظروف چوبی- رنگ کردن ظروف چوبی و پتینه کاری ظروف چوبی می‌باشد. در ادامه هریک از این روش‌ها را جداگانه و به طور مفصل توضیح می‌دهیم.

روغن کاری:

گرد و غبار یکی از عواملی است که گاهاً موجب رنگ رو رفتگی وسایل چوبی می‌شود و عامل می‌شود ظروف چوبی و تزئینی منزل فرسوده و کهنه به نظر بیاید. برخی وسایل سال‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و طی گذر زمان گرد و غبار به درون منافذ چوب نفوذ کرده و موجب تغییر رنگ دائمی لوازم چوبی می‌شود.

در چنین شرایطی می‌توان با استفاده از روغن‌های مخصوص چوب مانند روغن ساج رنگ و جلای تازه ای به وسیله چوبی خود بدهید. برای این کار ابتدا با استفاده از یک دستمال خشک سطوح ظروف چوبی را کاملاً تمیز نمایید t سپس با یک دستمال خشک دیگر که پرز هم نداشته باشد اقدام به روغن کاری وسیله چوبی نمایید پس از جذب شدن روغن در عمق وسیله چوبی و خشک شدن سطح آن متوجه تغییرات می‌شوید.

پولیش کردن:

طبیعتاً با گذر زمان و نحوه استفاده و نگهداری نامناسب از وسایل چوبی سطح آن ها شروع به پوسته پوسته شدن می‌کند که در چنین شرایطی ترمیم نیاز به دقت فراوانی دارد. مراحل پولیش کردن لوازم چوبی و ظروف چوبی آشپز خانه به این شکل انجام می‌گیرد که در ابتدا به آرامی با استفاده از سمباده سطح وسیله را سیقل داده و سپس با استفاده از مواد پولیش مانند پارافین یا دیگر مواد کاملاً سطوح چوبی را بپوشانید.

به این نکته دقت کنید که این نوع پولیش کردن برای وسایل چوبی مناسب است که از پیش رنگ شده باشند.

رنگ کردن:

رنگ کردن لوازم چوبی منزل در دو صورت انجام می‌گیرد یکی در شرایطی است که ظروف چوبی از پیش رنگ نداشته باشد که در این صورت کار بسیار ساده است در صورتی که سطح ناهمواری در ظروف چوبی باشد با استفاده از سمباده این سطح را صاف و هموار کرده و سپس با استفاده از یک دستمال نمناک گرد و غبار به وجود آمده در اثر سمباده زنی را به خوبی پاک کرده و پس از آن با استفاده از رنگ‌های مخصوص، قلم مو و یا اسپری ظروف را به هر طرح و رنگ دلخواهی که تمایل داشتید دربیاوردید.

در شرایطی دیگر ظروف از پیش رنگ دارند در چنین مواقعی کار تا حدودی سخت‌تر می‌شود در مرحله اول باید با دو روش موجود رنگ قدیمی را پاک کرده و سپس مجدداً ظروف را طبق مراحل قبلی رنگ آمیزی نمایید.

روش اول برای پاک کردن رنگ کهنه برروی ظروف چوبی استفاده از محلول رنگ پاک است که در بازار عرضه می شود که این محلول به علت خاصیت اسیدی که دارد ممکن است در صورتی که سابقه استفاده از آن را نداشته باشید سلامت شما را به خطر بیاندازد نحوه استفاده از محلول به این گونه است که محلول را بر روی ظروف از پیش رنگ شده ریخته و پس از چند دقیقه که رنگ نرم شد با استفاده از یک کاردک به آرامی رنگ را از روی ظروف پاک نمایید سپس با یک دستمال سطح ظروف را کاملاً خشک نمایید. این روش به دلیل خطرات احتمالی جهت استفاده در منازل به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

در روش دوم با اینکه کار تا حدودی سخت‌تر می شود و زمان زیاد را باید صرف کنید اما به علت آنکه سلامت شما را به خطر نمی‌اندازد گزینه مناسبی محسوب می شود. این روش با استفاده از دستگاه سمباده زنی صورت می‌گیرد و پس از اتمام مرحله سمباده زنی و تمیز کردن سطوح چوبی رنگ آمیزی صورت می‌گیرد.

در انجام رنگ آمیزی ظروف چوبی به این نکته توجه کنید که ظروف را پس از یک بار رنگ زدن مجدد یک لایه رنگ محافظ بر روی ظروف بزنید (این کار به منظور تثبیت رنگ ظروف صورت می‌گیرد) و پس از آن ظروف چوبی را به مدت 72 ساعت در فضای باز قرار دهید و اجازه دهید تا رنگ کاملاً خشک شود.

پتینه کاری:

پتینه کاری نیاز به مهارت بسیاری دارد و بهتر است جهت انجام این روش نوسازی ظروف چوبی به تعمیرکاران ماهر مراجعه نمایید اما در صورتی که همچنان مایلید که این کار را در منزل انجام دهید یک راه نسبتاً آسان را به شما آموزش می‌دهیم.

پس از آن که مراحل سباده زنی و هموار سازی سطوح چوبی را انجام دادید سطح چوب را به خوبی از گرد و خاک پاک کرده و سپس بخشی را به عنوان محل طرح ریزی جدا کرده و با دقت با استفاده از یک مداد دور آن را خط بکشید و پس از آن اطراف محل طرح ریزی را با دقت رنگ کنید. در محل مشخص شده طرح مورد نظر را با رنگ‌های در دسترس پیاده نمایید و همان طور که از پیش گفتیم به مدت 72 ساعت بگذارید ظروف چوبی یا دیگر وسایل چوبی که پتینه کاری بر روی آن انجام داده اید خشک شود.

رنگ کردن و پتینه کاری از اقداماتی است که در جهت نوسازی لوازم چوبی فرسوده بسیار خوب عمل می‌کند و می‌تواند حس تازگی لوازم چوبی را به شما القا نماید.

ظروف چوبی ایرانی به دلیل استفاده از چوب‌های مرغوب در ساخت آن و طی کردن مراحل ساخت استاندارد از دوام و ماندگاری بسیار بالایی برخوردار است به همین علت در طی سال‌ها استفاده ممکن است بارها به ترمیم نیاز پیدا کند که این مراحل ترمیم هزینه سنگینی در بر ندارد و به راحتی نیز انجام می گیرد.

5- چرا در ساخت ظروف چوبی ایرانی در مرحله پایانی از روغن جلا استفاده می‌کنند؟

چوب از آن دسته مواد طبیعی است که نسبت به سایر متریال‌ها با سرعت بیشتری در طبیعت تجزیه می‌شود برای اینکه چوب در زمان استفاده دارای دوام و عمر بیشتری باشد و در بسیاری از انواع چوب به جهت اینکه آن ها را در برابر آب و رشد باکتری و انواع قارچ مقاوم کنیم از نوعی روغن باید برای پوشش نهایی اثر چوبی استفاده کرد.

این روغن با توجه به کاربردهای چوب متفاوت است اما در زمینه ظروف دست ساز آشپزخانه و یا لوازم دکوری و مجسمه‌های چوبی و همینطور اکسسوری‌های زنانه و مردانه به دلیل ظرافت و حساسیت‌هایی که در زمینه کاربرد دارند باید از نوعی روغن بی خطر و غیر سمی باید استفاده کرد.

6- به چه علت از روغن بزرک که به روغن جلا هم معروف است در روغن کاری ظروف چوبی ایرانی استفاده نمی‌شود؟

این روغن از فرآوری گیاه کتان به دست می‌آید. روغن بزرک که در نقاشی رنگ و روغن و بسیاری از هنرهای دستی دیگر نیز کاربرد دارد بهترین و ایمن‌ترین نوع روغنی است که برای این منظور می‌توان از آن استفاده کرد. این روغن در بین مردم به روغن جلا هم معروف است. این روغن همانند سایر روغن‌های گیاهی به بافت چوب نفوذ کرده و خیلی در برابر آب مقاوم نیست و به مرور زمان به سطح چوب آمده و لکه‌های سیاهی ایجاد می‌کند که چندان خوشایند نیست.

7- چرا بهتر است در روغن کاری ظروف چوبی ایرانی از روغن گیاهی تولید شده با روش صنعتی استفاده کرد؟

بهترین روغن برای جلا دادن به ظروف و اشیاء چوبی مورد استفاده در خانه، روغنی است که با فرآیندهای صنعتی از پایه روغن‌های گیاهی با رزین و موم درست شده باشد. این روغن کیفیت بسیار بالایی دارد و به عنوان یک محافظت کنندهٔ عالی برای ظروف و اشیاء چوبی از آن استفاده می شود.

همچنین بافت طبیعی چوب را حفظ کرده و حس مصنوعی بودن به آن ها نمی‌دهد و این یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این نوع روغن است. در این نوع روغن از مواد آلی فرار بخاطر سمی بودن استفاده نشده و به همین دلیل برای استفاده در ظروف غذاخوری کاملاً ایمن و بی خطر می‌باشد. یکی دیگر از مزایای این نوع از روغن‌ها این است که به راحتی تمیز و شسته می‌شوند و لکه مواد غذایی بر روی آن باقی نمی‌ماند.

ویژگی‌های روغن گیاهی فرآوری شده با روش صنعتی:

– این روغن دارای کیفیت بالائی است.

– در تهیه و تولید این محصول از مواد طبیعی با کیفیت استفاده شده است.

– این روغن، جلا و براق بودن طبیعی به شئ می‌دهد.

– از ساخته چوبی به خوبی محافظت کرده و عمر آن را طولانی می‌کند.

– لکه ناشی از مواد غذایی و یا هر لکه دیگری به راحتی از روی آن پاک می شود و نیاز به فشار و شوینده‌های مضر ندارد.

– استاندارد لازم برای استفاده در ظروف غذاخوری و پذیرائی را دارد.

– به راحتی و بدون دردسر قابل استفاده است و فرآیند دشواری ندارد.

– با استفاده از وسایل ساده ای مثل قلم مو، دستمال تنظیف، اسپری، غلطک و ابر می‌توان آن را بر روی جسم مورد نظر زد.

رنگ و جلای گیاهی و یا شیمیایی:

رنگ‌های طبیعی ظاهری طبیعی به جسم می‌دهد و بافت چوبی آن را دستخوش تغییرات نا مطلوب نمی‌کند هم چنین این رنگ‌ها مواد سمی مضر برای انسان نداشته و این حُسن آن است اما استفاده از این نوع رنگ یک مشکل بزرگ هم دارد و آن این است که چنانچه حجم و اندازه کار زیاد باشد و رنگ را در مرحله اول کم بیاوریم ممکن است برای ادامه کار همان رنگ اولیه را نتوانیم درست کنیم و کار دو رنگ شود.

رنگ‌های شیمیائی همان طور که از اسم آن پیداست در کارخانه با فرمول خاصی تهیه و ساخته می شود و هر رنگ دارای شماره خاص خود است که برای خرید آن با استفاده از آن کد می‌توان هربار همان رنگ را دوباره خریداری کرد و خطر دو رنگ شدن برای کار وجود ندارد. برای استفاده از هر کدام از رنگ‌های طبیعی و یا رنگ‌های شیمیایی باید متناسب با نوع چوب و جائی که قرار است آن را رنگ کنیم تصمیم گرفت.

 روغن‌های ممنوعه برای جلا دادن به ظروف چوبی:

در بازار روغن‌های زیادی وجود دارد که برای جلا دادن به چوب از آن ها می‌توان استفاده کرد ولی باید در نظر داشت چون پایه این رنگ‌ها کاملاً شیمیائی است برای بدن به شدت سمی و مضر است و به هیچ عنوان برای جلای ظروف غذاخوری نباید از آن ها استفاده کرد مواردی مانند سیلر، کیلر، نیم پلی استر، روغن جلا، رنگ‌های پلی اورتان و غیره است.

تولید کنندگان ظروف چوبی ایرانی با در نظر گرفتن این نکات سعی دارند که ظروفی با کیفیت بسیار بالا در بازار عرضه نمایند و در کنار آن سلامت خریداران در هنگام خرید و استفاده از این ظروف به طور کامل تضمین شود و در این زمینه کاملاً هم موفق بوده اند.

8- در آشپزخانه منازل از چه انواعی ظروف چوبی استفاده می‌شود؟

امروزه با وجود این که ظروف آشپزخانه در انواع مختلف بلور، چینی، سرامیک و… تولید می‌شود اما همچنان عده ای از خانم‌های خوش سلیقه مایل اند که از ظروف چوبی در آشپزخانه‌های خود استفاده نمایند. این ظروف علاوه بر این که با انواع طرح و رنگ دکوراسیون‌ها هم خوانی دارند در هنگام استفاده حس گرمی و محبت خاصی را منتشر می‌کند.

بنابراین اگر شما هم از جمله کسانی هستید که دوست دارید در آشپزخانهٔ خود از ظروف چوبی استفاده نمایید در ادامه باما همراه باشید تا برخی از ظروف موردنیاز برای منزلتان را به شما معرفی نماییم تا بتوانید با دقت بیشتری ست کامل را تهیه نمایید.

سینی چوبی:

سینی‌های چوبی در طرح‌ها و سایزهای مختلفی در بازار عرضه می شوند که مشتریان می‌توانند با مراجعه به فروشگاه‌ها و مغازه‌های لوازم چوبی سینی‌های چوبی با طرح و اندازه دلخواه خود را تهیه نمایند.

تخته پنیر چوبی:

یکی از ظروف چوبی که در گذشته به آن توجه زیادی نمی‌شد تخته پنیر بود اما امروزه نام این ظروف بسیار زیاد شنیده می‌شود این نوع ظروف در اکثر خانه‌ها و حتی کافه‌ها به وفور یافت می‌شود و افراد می‌توانند با مراجعه به کافه‌ها و سفارش تخته پنیر ظروفی را با چند نوع پنیر در مقابل خود مشاهده نمایند.

جای قند و شکر چوبی:

در کنار ظروف چوبی مورد استفاده در آشپزخانه‌ها برای جای قند و شکر نیز ظروفی در نظر گرفته شده اند که نیمی از آن را با استفاده از سرامیک‌های رنگی ساخته اند و نیمی دیگر را از چوب و این خود جذابیت منحصر به فردی را به فضای آشپز خانه می‌بخشد شما با تهیه این ظروف می‌توانید به تکمیل دکور چوبی خود کمک نمایید تا برای زیبایی آشپز خانه خود کم و کسری نداشته باشید.

جای قاشق و چنگال چوبی:

در صورتی که در آشپزخانه خود از قاشق و چنگال چوبی استفاده می‌کنید بهتر است بجای این که بگذارید این قاشق چنگال‌های زیبا در کشوهای کابینت آشپز خانه پخش شوند در یک جای قاشق و چنگال چوبی نگهداری نمایید تا علاوه بر مرتب کردن کشوهای کابینت و آزاد سازی فضا در این کشوها زیبایی آشپز خانه خود را نیز دو چندان نمایید.

سبدهای چوبی:

این سبدها با استفاده از کلاف‌های چوبی به صورت منظمی تهیه شده اند که قابلیت نگهداری لوازم را در وزن‌های بسیار بالا را دارند در هنگام تهیه این سبدها دقت نمایید که هرچه بافت سبد فشرده‌تر باشد توان نگهداری لوازم در این سبدها بیشتر می شود و ماندگاری بیشتری نیز پیدا می کنند.

کفگیر و ملاقه چوبی:

از کفگیر و ملاقه‌های چوبی در هم زدن آش، برنج و ماکارونی داغ استفاده می کنند. این لوازم آشپزخانه به علت کاربردی که دارند در زمان انتخاب باید حساسیت بیشتری را به خرج دهید زیرا در زمان استفاده از لوازم چوبی در غذاهای داغ پس از خروج این وسایل میکروب‌ها به راحتی توسط منافذ چوب جذب شده و در صورت استفاده مجدد این میکروب‌ها وارد بدن شده و سلامت را به خطر می‌اندازد پس بهتر است در هنگام خرید کفگیر و ملاقه چوبی به این نکته دقت کنید که این دو وسیله توسط روغن مناسب به خوبی صیقل داده شده و منافذ باز نداشته باشند.

9- برای نگهداری از ظروف چوبی ایرانی از چه روش‌هایی باید استفاده کرد تا دوام و ماندگاریشان بیشتر شود؟

معمولاً ظروف چوبی ایرانی از دوام و ماندگاری بسیار بالایی برخوردارند و کمترین مشکلات در دوران نگهداری برای آن ها ایجاد می‌شود اما با این حال بهتر است در حفظ و نگهداری این ظروف یک سری نکات را رعایت کرد تا طول عمر ظروف به نسبت افزایش یابد.

دوری از آفتاب: اولین نکته که باید در هنگام نگهداری ظروف چوبی مورد توجه قرار بگیرد دوری از آفتاب است. چوب‌ها در هر جنس و مدلی که باشند در برابر گرما بسیار حساس هستند و اگر ظروف چوبی را در برابر آفتاب قرار دهید پس از چند روز متوجه می‌شوید که چوب بسیار رنگ پریده و خشک شده بنابراین بهتر است ظروف چوبی را از آفتاب و گرمای بیش از حد شومینه و شوفاژ دور نگهدارید.

مراقبت از روکش‌های چوب: در صورتی که ظروف تهیه شده از روکش چوبی برخوردار باشد باید بدانید که در صورت استفاده نامناسب و نگهداری نامناسب این ظروف، خیلی سریع روکش چوبی برداشته می‌شود در صورتی که با چنین صحنه ای مواجه شدید سریعاً روکش را با چسب‌های مخصوص بچسبانید و با قرار دادن یک وسیله نسبتاً سنگین برروی آن برای چند ساعت روکش را مجدداً بچسبانید.

نظافت و گردگیری: حشرات موذی در مکان‌های کثیف به راحتی تخم گذاری می کنند. درز چوب‌ها یکی از بهترین مکان‌ها برای زندگی سوسک‌ها و موریانه‌ها می‌باشد بنابراین درصورتی که در منزل خود از وسایل چوبی استفاده می‌کنید بهتر است به صورت روزانه گردگیری شود تا جایی برای زندگی این حشرات وجود نداشته باشد زیرا در صورت ماندگاری این حشرات در درز چوب‌ها پوسیدگی چوب سریع‌تر انجام می شود.

رطوبت دهی: به طور کلی چوب‌ها میانه خوبی با آب ندارند و در صورتی که به صورت مداوم با آب برخورد کنند دچار پوسیدگی زود هنگام می‌شوند اما بخار آب باعث نرمی چوب می شود و ماندگاری چوب را افزایش می‌دهد. بهتر است هرمدتی یک بار ظرفی را پر آب کرده و بر روی شوفاژ و بخاری نزدیک به آشپزخانه قرار دهید تا بخار به ظروف چوبی برخورد کند و رطوبت را افزایش دهد.

10- اکسسوری‌های چوبی شامل چه چیزهایی می‌شود؟

بشر از زمان‌های قدیم از چوب استفاده‌های فراوانی کرده است و یکی از آن ها علاوه بر ساخت ظروف غذاخوری تهیه زیورآلات است که هم زنان و هم مردان از آن استفاده می‌کردند. امروزه باز هم مردم برای آشتی با طبیعت و حس خوبی که کارهای چوبی به آن ها می‌دهد به استفاده از زیورآلات چوبی روی آورده و محبوبیت و مقبولیت فراوانی در بین همه مردم مخصوصاً قشر جوان پیدا کرده است.

جواهرات چوبی مجموعه ای از تسبیح، گردن آویز چوبی، گردنبند، دستبند، النگو، گوشواره، انگشتر، گیره مو و آویزهای مختلف و غیره می‌شود. در طراحی اکثر این زیورآلات از طبیعت الهام گرفته می‌شود. دست سازه‌های چوبی در کنار طبیعی بودن تلفیقی از اصالت و زیبائی هستند همین خاصیت باعث می‌شود که این زیورآلات هرگز از مد نیفتند و همیشه و همه جا بتوان از آن ها استفاده کرد.

در میان تمامی زیورآلات چوبی گردنبند رتبه نخست محبوبیت در بین مصرف کنندگان را دارد و پس از آن دستبند جایگاه بعدی را به خود اختصاص داده است. برای ایجاد جذابیت بیشتر در استفاده از جواهرات چوبی می‌توان نقش روی آن را با لباسی که می‌پوشیم هماهنگ کنیم. امروزه بسیاری از برندهای مطرح دنیا به تولید جواهرات چوبی روی آورده اند و در بعضی موارد آن ها را با طلا، نقره و فلزات گرانبهای دیگر تلفیق کرده اند.

در این مقاله با انواع ظروف چوبی و چوب‌های به کار رفته در مرحله ساخت و روش‌های ترمیم و نگهداری ظروف چوبی آشنا شدید.

امیدواریم مطالب ارائه شده در این مقاله مورد پسند شما عزیزان واقع شده باشد و از خواندن آن لذت برده باشید.